Mineralne zasoby energetyczne i działania polityczne: wprowadzenie do wzajemnych zależności i ich wybrana egzemplifikacja
Wawrzyniec Konarski
Institute of Intercultural Studies, Chair of Ethnocultural Politics, Jagiellonian University, 3 Gronostajowa Str., 30-387 Kraków, Poland
E-mail: w_konarski@op.pl
Abstract
The mineral energy sources, possessed by a certain state or remaining an object of interest for it, may form a basis for political activities, both oriented on usage either of the purely political (non-militarized) or militarized methods. The usage of these sources in the political context may have a natural impact on the essence of sustainable development, especially then if to juxtapose it with previous experiences of the mankind. The natural gas based energy policy seems to be the key factor for the above political activities of states with imperial ambitions, as the contemporary Russia. Referring to the shale gas, the syndrome as such concerns the monopolistic position of the USA in terms of the applied exploitation technologies. The size of coal mining and steel production at the turn of the 19th and 20th century, or oil fields’ possession and their usage before and during WW II used to play such a role in the past. In both of these cases there were necessary prerequisites for planning the military campaigns in potential wars (envisaged as successful indeed). Fortunately such an extreme way of conducting political activities is not confirmed today. Following the same trace the policy of the possessed energy sources’ usage, or taking over those being in possession of others, might ultimately lead towards maintaining an economic and perhaps political supremacy of ones over others. On the one hand it demonstrates the policy of pressure led by stronger, imperially oriented states against weaker and dependent ones. On the other one, it shows the results of the mutual antagonizing policy of the latter stimulated by the stronger state- and non-state-like entities, having their own interests. Due to some experiences, taken from the most recent past, one can speculate, if the possessed or desired energy sources may be utilized as a tool for unequivocally political decisions, also in the military sphere. It is hard to be optimistic bearing in mind the rule that history tends to repeat itself. Such scepticism is even deeper if we realize that the control over the water reserves remains a source of the future large-scale international conflicts.
Key words: sustainable development, policy/politics, mineral energy sources, political supremacy
Streszczenie
Mineralne zasoby energetyczne, posiadane przez dane państwo lub będące obiektem jego zainteresowania, mogą stanowić podstawę do działań politycznych zorientowanych na użycie tak metod czysto politycznych, jak i zmilitaryzowanych. Wykorzystanie tych zasobów w kontekście politycznym może mieć naturalny wpływ na istotę zrównoważonego rozwoju wtedy zwłaszcza, jeśli zestawić to z wcześniejszymi doświadczeniami ludzkości. Polityka energetyczna opierająca się na zasobach gazu wydaje się być czynnikiem kluczowym dla wzmiankowanych powyżej politycznych działań państw z ambicjami imperialnymi, jak współczesna Rosja. W nawiązaniu do gazu łupkowego syndrom taki dotyczy z kolei monopolistycznej pozycji USA w zakresie stosowanych technologii wydobywczych. Poziom wydobycia węgla i produkcja stali na przełomie wieków: XIX i XX lub posiadanie pól naftowych i dysponowanie nimi przed i w trakcie II wojny światowej spełniały taką rolę w przeszłości. W obu tych przypadkach niezbędne okazywały się także przesłanki na rzecz planowania kampanii wojskowych w potencjalnych wojnach (oczywiście przewidywanych jako zwycięskie). Tak ekstremalny sposób politycznego działania nie ma szczęśliwie swojego odzwierciedlenia obecnie. Podążając tym śladem polityka wykorzystania posiadanych zasobów energetycznych, albo przejęcia będących w posiadaniu innych, miała ostatecznie doprowadzić do utrzymania przewagi gospodarczej i przez to politycznej jednych państw nad drugimi. Z jednej strony demonstruje to politykę nacisku prowadzoną przez państwa silniejsze, zorientowane imperialnie przeciwko państwom słabszym i zależnym. Z drugiej wszakże pokazuje, do czego może prowadzić polityka wzajemnego antagonizowania tych ostatnich, stymulowana przez kierujące się własnym interesem silne podmioty państwowe i niepaństwowe. Na kanwie doświadczeń z najnowszej przeszłości można spekulować czy posiadane lub pożądane zasoby energetyczne będą wykorzystywane jako narzędzie do podejmowania działań jednoznacznie politycznych, w tym militarnych. Trudno być optymistą, jeżeli przypomnieć regułę, że historia lubi się powtarzać. Ten sceptycyzm pogłębia się, jeśli przyjąć, że źródłem przyszłych konfliktów międzynarodowych na dużą skalę staje się kontrola nad zasobami wody.
Słowa kluczowe: rozwój zrównoważony, polityka, mineralne zasoby energetyczne, supremacja polityczna
Problemy Ekorozwoju 9(1)2014: 63-70
