Człowiek i natura. Nowy projekt nowej duchowości
Zbigniew Pasek, Agnieszka Dyczewska
*AGH University of Science and Technology, Faculty of Humanities, Department of Culture Study and Philosophy, ul. Gramatyka 8a, 30-071 Kraków, Poland
E-mail: pasek@agh.edu.pl
**Foundation Atena – Foundation for Research of Religious Minorities, ul. Wrocławska 60/1, 30-901 Kraków, Poland
E-mail: agaszpak@wp.pl
Abstract
This article is a prelude to a planned project aimed at researching new ways of understanding and redefining the concept of nature in the so-called New Spirituality movements. The authors begin from a theoretical context associated with the meaning, for religious studies, of the sacred – profane and culture – nature dichotomies, and show the changes religiousness undergoes. Today we see an increasing number of people turning away from traditional forms of religious cult with a simultaneously declared wish to develop their own spirituality. New spirituality is provisionally defined here as the worldly transgression of the human condition committed in the name of different values strongly associated with the physical (bodily) dimension of life and a holistic vision of the world. On the basis of examples, drawn mainly from publications based on the Deep Ecology trend, the authors discuss three aspects: (1) a new understanding of one’s own nature, (2) a new understanding of the nature of the world; and (3) new forms of activity for changes in awareness. In the dimensions under discussion, the process of recently locating the element of the sacred in the profane sphere and the resacralisation of nature clearly emerges. In the conclusions we also consider to what extent the formative new spirituality on the ecological trait can help to popularise the sustainable development idea within the framework of changing the religiousness of man at the start of the twenty-first century.
Key words: nature, New Spirituality, Deep Ecology, the sacred, sacrum, the profane, sustainable development
Streszczenie
Artykuł ten jest zapowiedzią planowanego projektu mającego na celu zbadanie nowych sposobów rozumienia i redefiniowania pojęcia natury w ruchach z kręgu tzw. nowej duchowości. Autorzy wychodzą od kontekstu teoretycznego związanego ze znaczeniem dla nauk religioznawczych takich podziałów jak sacrum – profanum i kultura – natura, ukazując zmiany jakim podlega religijność. Współcześnie obserwuje się odwrót coraz większej liczby osób od tradycyjnych form kultu religijnego z równoczesnym deklarowaniem chęci rozwijania własnej duchowości. Nową duchowość roboczo definiujemy tu jako transgresje doczesnej kondycji człowieka dokonywane w imię różnych wartości, silnie powiązanych z fizycznym (cielesnym) wymiarem życia oraz holistyczną wizją świata. Autorzy na podstawie przykładów, zaczerpniętych głównie z publikacji z nurtu ekologii pogłębionej omawiają trzy aspekty: (1) nowe rozumienie swojej własnej natury, (2) nowe rozumienie natury świata i (3) nowe formy aktywności na rzecz przemiany świadomości. W omawianych wymiarach wyraźnie zarysowuje się proces umiejscawiania współcześnie pierwiastka sacrum w sferze profanum i resakralizacja natury. We wnioskach zastanawiamy się również, na ile kształtująca się nowa duchowość o rysie ekologicznym może sprzyjać upowszechnianiu idei rozwoju zrównoważonego w ramach przemian religijności przemian religijności człowieka początku XXI wieku.
Słowa kluczowe: natura, nowa duchowość, ekologia pogłębiona, sacrum, profanum, rozwój zrównoważony
Problemy Ekorozwoju 7(2)2012: 67-76
