Czy społeczeństwo „opętane ekologią” stanowi zagrożenie ludzkiej wolności i demokracji?
Zdzisława Piątek
Prof. em. Uniwersytet Jagielloński , Instytut Filozofii, ul. Grodzka 52, 31-044, Kraków, Poland
Summary
The aim of this paper is a critical analysis of ecophilosophy and pro-ecologial politics. I present the arguments of the supporters of liberal capitalism on the basis of Vaclav Klaus’s opinions; and the arguments of traditional humanism on the basis of the views of Luc Ferry.
My analysis will demonstrate that Klaus’s polemics with the supporters of the so called ‘environmentalism’ is based on a misunderstanding. Whereas Luc Ferry’s critical arguments fail to take into account the historical development of humanism. In conclusion I demonstrate that, contrary to what Ferry claims, pro-ecological politics does not involve a breach with the humanistic tradition, it only requires a reform of that tradition. In a new phase of development of humanism, which we may call the ‘humanism of tomorrow’, human improvement does not entail a breach with Nature, or a conquest of Nature, it entails a new pact with Nature that will be realized by means of sustainable development.
Key words: ecology, ecologism, ‘green’ politics, anti-naturalism, anthropocentrism, humanism, freedom, democracy
Streszczenie
Przedmiotem rozważań jest krytyczna analiza głównych idei ekofilozofii i polityki pro-ekologicznej. Argumenty krytyczne zgłaszane ze strony zwolenników liberalnego kapitalizmu zostaną przedstawione na przykładzie poglądów Vaclava Klausa, a ze strony przedstawicieli tradycyjnego humanizmu na przykładzie poglądów Luca Ferry’ego.
Rezultatem przeprowadzonych analiz będzie wykazanie, że krytyka polityki pro-ekologicznej dokonana przez V. Klausa w kontekście jego polemiki ze zwolennikami tzw. environmentalizmu jest oparta na nieporozumieniu. Natomiast argumenty krytyczne przedstawione przez L. Ferry’ego nie uwzględniają historycznego rozwoju humanizmu.
Podsumowaniem rozważań jest twierdzenie, że realizacja polityki pro-ekologicznej nie polega na zerwaniu z tradycją humanizmu – jak sugeruje Ferry, lecz wymaga zreformowania tej tradycji. Przyznanie nieinstrumentalnej wartości naturalnym ekosystemom i w konsekwencji uwzględnianie interesów naturalnego środowiska w polityce może być postrzegane jako nowy etap rozwoju humanizmu. W nowej fazie rozwoju humanizmu nazywanego „humanizmem jutra” doskonalenie człowieka nie polega już na działaniach prowadzących do zerwania z Naturą, ani na dążeniu do jej zdominowania i podboju, lecz na mozolnym określaniu nowego paktu z Naturą realizowanego za pośrednictwem trwałego, zrównoważonego rozwoju.
Słowa kluczowe: ekologia, ekologizm, „zielona” polityka, antynaturalizm, antropocentryzm, humanizm, wolność, demokracja
Problemy Ekorozwoju 6(1)2011: 83-94
