Przemiany krajobrazów kulturowych w świetle idei zrównoważonego rozwoju
Urszula Myga-Piątek
Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTGUl. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec, Poland
E-mail: ump@wnoz.us.edu.pl
Abstract
The article is dedicated to the analysis of evolution of cultural landscapes and their present-day threats. It discusses the factors and stages of transformation of cultural landscapes in relation to natural cycles of changes in the geographical environment in the Holocene. The cultural landscape is dealt with in a comprehensive way as the matrix of human activities and a peculiar palimpsest – the source of meanings and symbols. At the same time, landscape concentrates and reflects human attitudes towards the world. Since the contemporary, aware attitude of the man towards the environment is reflected in environmental ethics, it should also find its expression in sustainable development of landscape. This is why, in the times of ongoing consumption of space, the author points out that the actions related to sustainable development need to be extended onto the physiognomy of the environment or the cultural landscape. These issues concern not only the need for mechanisms and tools for efficient protection, but first of all appropriate designing, management of landscape and, more and more often, social participation. The article also refers to the modern landscape policy, which was included in the European Landscape Convention.
Key words: cultural landscape, stages of landscape development, factors of landscape evolution, sustainable development, landscape politics, spatial management
Streszczenie
Artykuł poświęcony jest analizie ewolucji krajobrazów kulturowych i ich współczesnym zagrożeniom. Omawia czynniki i etapy przeobrażeń krajobrazów kulturowych w nawiązaniu do naturalnych cykli przemian środowiska geograficznego w holocenie. Krajobraz kulturowy traktowany jest w sposób kompleksowy jako matryca (tło) działań człowieka oraz swoisty palimpsest – źródło znaczeń i symboli. Jednocześnie w krajobrazie skupiają i odzwierciedlają się postawy człowieka wobec świata. Skoro przejawem współczesnej, świadomej postawy człowieka wobec środowiska jest etyka ekologiczna, powinna ona znaleźć swój wyraz także w zrównoważonym rozwoju krajobrazu. Dlatego w czasach postępującej konsumpcji przestrzeni, autorka uzasadnia konieczność rozszerzenie działań w zakresie rozwoju zrównoważonego na fizjonomię środowiska czyli krajobraz kulturowy. Zagadnienia te dotyczą nie tylko potrzeby wypracowania mechanizmów i narzędzi skutecznej ochrony, ale przede wszystkim właściwego projektowania, zarządzania krajobrazem oraz coraz częściej partycypacji społecznej. Artykuł odnosi się także do współczesnej polityki krajobrazowej, która znalazła zapis w Europejskiej Konwencji Krajobrazowej.
Słowa kluczowe: krajobraz kulturowy, etapy rozwoju krajobrazu, czynniki ewolucji krajobrazu, rozwój zrównoważony, polityka krajobrazowa, zarządzanie przestrzenią
Problemy Ekorozwoju 5(1)2010: 95-108
