Użytkowanie lasów a ochrona środowiska w zrównoważonej gospodarce leśnej
Piotr Paschalis-Jakubowicz
Warsaw University of Life Sciences, Faculty of Forestry. Department of Forest Utilization, ul. Nowoursynowska 159, 02-787 Warszawa, Poland
E-mail: Piotr.Paschalis@wl.sggw.pl
Abstract
How should forest utilization issues be considered in the case of forests growing in economic activity areas where, with a view to specific environmental protection requirements, human activity is or should be significantly reduced? In this outline, the author discusses issues related to the utilization of forest resources in different zones and under different forms of environmental protection that are in the sphere of interest of the National Environmental Council.
It can be said that forest utilization boils down to meeting material and spiritual needs. Therefore, abandoning direct use of forest products in favour of only spiritual pleasures derived from e.g. looking at a forest or a single tree, or from dreaming or having nice feelings about such a forest or a tree, is also its utilization. The paper presents results of the study on solving problems related to manage forests that is forests, which are at the same time under different forms of protection. The findings show that changes taking place globally require from forestry further, essential changes in evaluating forest functions and revision of the forms of utilization of forest resources applied by man. This is connected with reorientation of the current methods and seeking new ways of exploring and utilizing forests, with respect to their functions and sustainability, as well as protected areas. The forest management methods applied worldwide are not less diversified than natural habitat conditions. In each of the analyzed cases, forests located within protected areas are also utilized to obtain, to a smaller or larger degree, immediate, direct raw materials benefits and, always, other benefits necessary for man’s development.
Particularly now, at the time of the global energy crisis, and in light of natural environment protection requirements, the notion renewable forest resource, seen through a prism of forest biomass, with potential to be used as an energy carrier, must be clearly defined.
The percentage share of protected forest area in Poland is about 18 per cent, according to the International Union for Nature Conservation categories embracing national and landscape parks, as well as nature reserves. Additionally, in the territory of the State Forests National Forest Holding, there are: 9038 areas of ecological utility of an area of 28096 ha, over 10757 nature monuments, including single trees and groups of trees, 218 historical tree avenues, 460 erratics, 239 rocks, caves and grottos, as well as many landscape monuments.
Key words: forest utilization, environment protection, forest functions
Streszczenie
Użytkowanie lasu sprowadza się do zaspokojenia potrzeb zarówno materialnych jak i duchowych, co oznacza, że odstąpienie od bezpośredniego użytkowania dóbr pochodzących z lasu, a ograniczenie się do doznań emocjonalnych – wynikających np. z przyjemności patrzenia na las lub na pojedyncze drzewo, lub z faktu posiadania przeżyć i marzeń, że taki las lub takie drzewo istnieje – jest także jego użytkowaniem.
W pracy przedstawiono wyniki analizy nad rozwiązywaniem problemów odnoszących się do lasów zagospodarowanych, a więc takich, które są równocześnie objęte różnymi formami ochrony. Stwierdzono, że zmiany zachodzące w skali globalnej, w zakresie leśnictwa wymagają dokonania kolejnych, istotnych zmian w wartościowaniu funkcji, jakie pełnią lasy i rewizji stosowanych form użytkowania zasobów leśnych przez człowieka. Wiąże się to z reorientacją obecnych i poszukiwaniem nowych metod w poznawaniu i użytkowaniu lasu, odnoszących się zarówno do funkcji lasu jak i jego trwałości, również w odniesieniu do obszarów chronionych.
Różnorodność stosowanych metod gospodarowania lasami w skali świata jest nie mniej bogata, niż różnorodność warunków przyrodniczych. W każdym z analizowanych przypadków stwierdzono, że lasy znajdujące się na obszarach chronionych są także użytkowane, w mniejszym, lub większym stopniu w celu otrzymywania natychmiastowych, bezpośrednich korzyści surowcowych, ale zawsze – w postaci innych korzyści, niezbędnych dla rozwoju człowieka. Szczególnie w dobie światowego kryzysu energetycznego, pojęcie odnawialności zasobów leśnych, widzianych przez pryzmat biomasy leśnej, potencjalnie możliwej do wykorzystania jako nośnika energii, w świetle wymagań odnoszących się do ochrony środowiska przyrodniczego musi być jasno zdefiniowane.
Procentowy udział powierzchni leśnych chronionych w Polsce, według kategorii Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody uwzględniający parki narodowe, krajobrazowe i rezerwaty przyrody wynosi około 18%. Dodatkowo, na terenie Lasów Państwowych znajduje się: 9038 różnego rodzaju użytków ekologicznych o powierzchni 28096 ha, ponad 10757 pomników przyrody, w tym zarówno pojedynczych drzew jak i grup drzew, 218 alei zabytkowych, 460 głazów narzutowych, 239 skałek, grot i jaskiń, oraz wiele pomników przyrody i krajobrazu. Przenikanie się działań gospodarczych opartych na bezpośrednich odniesieniach ekonomicznych, z działaniami trudno wymiernymi ekonomicznie w zakresie ochrony środowiska, bez holistycznej i zarazem humanistycznej oceny będą zawsze ułomne.
Słowa kluczowe: użytkowanie lasu, ochrona środowiska, funkcje lasu
Problemy Ekorozwoju 4(2)2009: 125-131
