Filozoficzne podłoże zrównoważonego rozwoju
Zdzisława Piątek
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Zakład Filozofii Nauk Przyrodniczych, Instytut Filozofii, ul. Grodzka 52, 31-044 Kraków, Poland
Abstract
The present paper discusses the problems connected with the philosophical justification of sustainable development. In this context ecophilosophy is perceived as a new branch of philosophy devoted to the search for theoretical grounds for sustainable development of the human world in a symbiosis with Nature. When we confront the main ideas of ecophilosophy with those of traditional philosophy the basic motivation of philosophical inquiry changes considerably. The new philosophy does not try to justify human exploitation of Nature; by endowing the biosphere with a value per se, but rather contemplates the possibility of a harmonious coexistence of human beings with all other creatures living in the biosphere. Sustainable development is understood as a search for a proper measure of human activity in the environment. It is a mechanism that should be incorporated into the development of western civilization so that our civilization does not choke on its own power. The potential of ecophilosophy depends on the response to the question: “Is the antagonism between Nature and culture inevitable?” This paper tries to demonstrate that it is not.
Key words: sustainable development, ecophilosophy, nature, culture, morality
Streszczenie
Przedmiotem rozważań są problemy związane z filozoficznym uzasadnieniem koncepcji zrównoważonego rozwoju. W tym kontekście ekofilozofia jest rozumiana jako nowa dziedzina filozofowania w obrębie której poszukuje się teoretycznego uzasadnienia trwałego rozwoju ludzkiego świata w symbiozie z Przyrodą. W konfrontacji głównych idei ekofilozofii z tradycyjną filozofią zmienia się motyw przewodni filozofowania. Nowa filozofia nie poszukuje uzasadnienia eksploatatorskiej postawy człowieka wobec Przyrody, lecz przyznając biosferze wartość per se rozważa możliwość harmonijnej koegzystencji gatunku ludzkiego ze wszystkimi istotami żywymi wchodzącymi w skład ziemskiej biosfery. Zrównoważony rozwój jest na gruncie ekofilozofii rozumiany jako poszukiwanie właściwej miary określającej ludzkie działania w środowisku. Jest on mechanizmem, który należy wbudować w rozwój cywilizacji zachodniej, aby – podobnie jak cywilizacja Majów – nie udławiła się swoją własną potęgą. Możliwość ekofilozofii jest uwarunkowana odpowiedzi na pytanie: Czy istnieje nieuchronny antagonizm między Naturą a kulturą? Treścią artykułu jest uzasadnienie negatywnej odpowiedzi na to pytanie.
Słowa kluczowe: zrównoważony rozwój, ekofilozofia, natura, kultura, moralność
Problemy Ekorozwoju 2(1)2007: 5-18
