Z genealogii myśli ekologicznej: Marian Raciborski i Jan Gwalbert Pawlikowski
Leszek Gawor
Uniwersytet Rzeszowski, Instytut Filozofii, Al. Rejtana 16 C, 35-959 Rzeszów, Poland
E-mail: leszek.gawor@gmail.com
Abstract
The article presents the views of two pioneers of environmental thought: Marian Raciborski and Jan Gwalbert Pawlikowski. The former was the author of a conservation programme of protecting nature which conceptualised valuable phenomena and objects of nature as natural monuments. The latter was the author of a peculiar ecological manifesto which demanded that nature should be treated as humans’ partner in the world, a partner deserving respect combined with care for its existence. In Poland, these were the first autonomous reflections at the beginning of the 20th century on the necessity of protecting nature and of humankind’s relationships with nature.
Key words: environmentalism, natural monument, nature protection, Pawlikowski Jan Gwalbert, Polish environmental thought, Raciborski Marian
Streszczenie
Artykuł prezentuje poglądy dwóch pionierów myśli ekologicznej: Mariana Raciborskiego i Jana Gwalberta Pawlikowskiego. Pierwszy z nich był autorem konserwatorskiego programu ochrony natury konceptualizującą wartości zjawisk i obiektów natury jako pomników przyrody. Drugi był autorem specjalnego ekologicznego manifestu domagającego się traktowania natury jako ludzkiego partnera w świecie, zasługującego na szacunek i troskę o jego egzystencję. W Polsce początku XX wieku były to pierwsze autonomiczne refleksje nad koniecznością ochrony przyrody i humanitarnych związków z naturą.
Słowa kluczowe: enwironmentalizm, pomnik przyrody, ochrona środowiska, Pawlikowski Jan Gwalbert, polska myśl ekologiczna, Raciborski Marian
Problemy Ekorozwoju 13(1)2018: 87-93
