Problematyka zrównoważonego rozwoju w świetle oceny geochemicznego stanu środowiska wodnego przy wykorzystaniu systemu GIS
Katarzyna Rozpondek, Rafał Rozpondek
Czestochowa University of Technology, Faculty of Infrastructure and Environment, Dąbrowskiego 73, 42-201 Częstochowa, Poland
E-mails: krozpondek.pcz@gmail.com, r.rozpondek@is.pcz.pl
Abstract
This paper investigated issues around sustainable development in light of the assessment of the geochemical state of an aquatic environment, focussing on the accumulation of contaminants in sediments. The analysis was carried out on the concentrations of nine metals: As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, and Zn. Classification of results was based on geochemical criteria. The results relate to the background geochemical values characterised by natural conditions without human interference. Using GIS, maps were compiled which highlighted the spatial distribution of the contaminants, namely for the selected heavy metals (Ba, Cr, Cu, Ni, Pb and Zn). These maps enabled the relationships between these elements to be studied. Analysis of sediments contaminated by heavy metals is an important tool in environmental monitoring.
The study showed that potential contamination in sediments can reach significant levels. Therefore, systematic monitoring of metal concentrations in the sediment should encompass the greatest number of reservoirs possible. This will enable ecological equilibrium to be maintained in aquatic environments. This will help to identify, eliminate, and prevent the negative effects of human economic activities which will improve the rational utilisation of environmental resources, important from the sustainable development point of view.
Key words: sustainable development, State Environmental Monitoring, sediments, heavy metals, Geographic Information System, GIS
Streszczenie
W pracy podjęto problematykę zrównoważonego rozwoju w świetle oceny geochemicznego stanu środowiska wodnego, koncentrując się na zanieczyszczeniach kumulujących się w osadach dennych. Analizę przeprowadzono w kontekście zawartości dziewięciu metali (As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb i Zn). Klasyfikację pozyskanych wyników badań przeprowadzono na podstawie kryteriów geochemicznych. Rezultaty analiz odniesiono do wartości tła geochemicznego charakteryzującego warunki naturalne bez piętna antropopresji. Wykorzystując system GIS opracowano mapy przestrzennego rozkładu zanieczyszczeń wybranymi metalami ciężkimi (Ba, Cr, Cu, Ni, Pb i Zn), które pozwoliły na zaobserwowanie zależności pomiędzy badanymi elementami. Analiza zanieczyszczeń osadów dennych metalami ciężkimi jest istotnym narzędziem do monitoringu środowiska.
Przedstawione badania wykazały, że potencjalny poziom zanieczyszczeń w osadach dennych może osiągnąć znaczący poziom. Systematyczną kontrolą zawartości metali w osadach warto objąć jak największą ilość zbiorników wodnych. Umożliwi to zachowanie równowagi ekologicznej w ekosystemie środowisk wodnych. Działanie to pomoże w identyfikacji, likwidacji i zapobieganiu negatywnych skutków działalności gospodarczej człowieka, co poprawi istotne z punktu widzenia rozwoju zrównoważonego racjonalne użytkowanie zasobów środowiska naturalnego.
Słowa kluczowe: zrównoważony rozwój, PMŚ, osady denne, metale ciężkie, GIS
Problemy Ekorozwoju 12(1)2017: 131-137
