Analiza porównawcza skutków reform systemów podatków środowiskowych w wybranych państwach Unii Europejskiej
Astrida Miceikiene*, Valdemaras Makutenas*, Valdemaras Makutenas*, Jan Zukovskis*, Artur J. Kożuch**
*Aleksandras Stulginskis University,Faculty of Economics and Management, Lithuania
** University of Agriculture in Krakow, Institute of Economic and Social Science, Poland
E-mails: Astrida.Miceikiene@asu.lt, Valdemaras.Makutenas@asu.lt, Jan.Zukovskis@asu.lt, a.j.kozuch@ur.krakow.pl
Abstract
The research presents the analysis and comparison of environmental tax reforms in the countries of the European Union, which are an effect of political decisions. The main focus in evaluation of environmental tax reforms is put on the results of improvement of environmental quality and maintenance of revenue neutrality that may be used to determine the appropriateness and benefit of the reform in the countries. The following countries which have implemented the environmental tax reforms have been chosen for the empirical study: Denmark, Germany, the Netherlands, Finland, Sweden, and the United Kingdom. Criteria of evaluation of environmental tax reforms have been determined, namely, the effect of environmental taxes on state revenue; economic-social effects of environmental taxes; the effect of environmental taxes on reduction of environmental pollution. The empirical quantitative and qualitative study has been conducted for analysis of the dynamics of the quantitative indicators by looking at their variation trends, determining the values of qualitative indicators and significance of quantitative and qualitative indicators, and applying the correlation analysis. The results of the study have suggested that the countries which have implemented the environmental tax reforms have achieved environmental, economic, and social aims. Environmental (energy intensity, GHG emissions productivity), economic-social (the share of environmental taxes in state revenue, labour productivity) indicators of the countries have improved during the analyzed period. The environmental tax reforms have not put any significant burden of taxation on the society, while some of the countries (the United Kingdom, the Netherlands) have even achieved the neutrality of state revenue.
Key words: Environmental taxes, environmental tax reform, the EU, comparative evaluation
Streszczenie
Problematyka zrównoważonego rozwoju, a zwłaszcza jej relacje prawno-ekonomiczne są ściśle związane z zagadnieniem ochrony środowiska. Zachowanie stanu środowiska naturalnego przy jednoczesnym rozwoju społeczno-gospodarczym wymaga dodatkowych nakładów finansowych. Z tego powodu powszechnie stosowanym rozwiązaniem jest nakładanie przez władze publiczne różnych obciążeń, w tym podatków i opłat środowiskowych. Zadaniem tych instrumentów fiskalnych jest pozyskiwanie środków na zabezpieczanie i odnawianie zasobów środowiska naturalnego. Jednocześnie też efektywność procesu wymaga oceny wpływu stosowanych rozwiązań na jakość środowiska naturalnego. Kraje UE w różny sposób kształtują swoje systemy fiskalne, co determinuje zarówno wysokość i zasady naliczania podatków i opłat środowiskowych, jak i kształtuje efektywność tych systemów. Szczególne znaczenie mają w tym kontekście względy polityczne i konsekwencje prowadzonych reform. Z tego powodu niezbędne jest prowadzenie analiz i porównań ekologicznych reform podatkowych w wybranych krajach Unii Europejskiej. Jednymi z zasadniczych kierunków oceny reform podatków środowiskowych są: poprawa jakości i utrzymanie zasobów środowiska. Są one szczególnie przydatne do ustalenia zasadności i korzyści z przeprowadzonych reform. Badaniami objęto następujące państwa: Danię, Niemcy, Holandię, Finlandię, Szwecję i Wielką Brytanię. Za główne kryteria oceny przyjęto wpływ podatków środowiskowych na dochody państwa, skutki ekonomiczno-społeczne oraz zmniejszanie zanieczyszczenia środowiska. Służyło to ustaleniu – na podstawie dynamiki wskaźników ilościowych oraz trendów zmienności – wartości wskaźników jakościowych. Efektem badań było wykazanie, że państwa, które wdrożyły reformy podatków środowiskowych osiągnęły założone cele środowiskowe, gospodarcze i społeczne. Oceniane reformy nie zwiększyły obciążeń podatkowych społeczeństwa, a w niektórych krajach, takich jak Wielka Brytania czy Holandia zaobserwowano nawet neutralność dochodów państwa. Dostosowanie podatków ekologicznych do zasad opodatkowania w najlepszy sposób przeprowadzono w Szwecji. W pozostałych państwach zidentyfikowano natomiast potrzebę usprawniania pro-środowiskowych systemów podatkowych.
Słowa kluczowe: podatki ekologiczne, reforma podatków ekologicznych, UE, ocena porównawcza
Problemy Ekorozwoju 11(1)2016: 87-99
